Schemat badania manualnego według Koncepcji Maitland

Po dokładnie przeprowadzonym wywiadzie należy przejść do ustandaryzowanego badania manualnego (Physical Examination – P/E).

Poniższe badanie jest oparte o schemat sprawdzania odcinka lędźwiowego kręgosłupa

1) Aktualne objawy – PP (present pain)

›Zawsze pytamy przed P/E:

›Czy teraz występują objawy? Jeśli tak to jakie i z jaką siłą?

W jakim celu ?

Jeśli nie zapytamy nie będziemy wiedzieć czy Nasze działania wpłynęły na symptomy pacjenta (czy jest lepiej, gorzej, bez zmian)

2) Oglądanie – Insp (inspection)

›Prosimy pacjenta, aby pomaszerował w miejscu (po to, aby stanął w pozycji nawykowej).

  • szuka się dużych zmian, patologii;
  • zwraca się uwagę  ›m.in. na:

– globalną postawę (np.: szeroko rozstawione nogi mogą świadczyć o napięciu pasma biodrowo-piszczelowego, kkd w rotacji zewnętrznej może świadczyć o napiętym m. biodrowo-lędźwiowym lub czworogłowym).

– asymetrie, pozycja barków, kąty talii, odstające łopatki itp.

›- krzywizny

›- badanie lordozy L/S – palce na SIAS i SIAR – jeśli około 5-10 ° to wielkość jest w normie;

›- kształt mięśni (zaniki, nadmierne napięcie)

›- pozycje odciążające, deformacje (shift miednicy lub barków?, pogłębiona lordoza ? większe obciążenie jednej nogi?) – jeśli występują należy spróbować je skorygować i przekorygować

– jeśli korekcja zmienia objawy to może oznaczać, że postawa ma bezpośredni związek z symptomami

  • jest to dla Nas ważna informacja „*”

3) Demonstracja Funkcjonalna – FD (w razie potrzeby różnicowanie)

Jeśli pacjent potrafi pokazać, jaka pozycja wywołuje objawy. Zazwyczaj jest to pozycja, w której obciążane jest wiele struktur, dlatego można dokonać różnicowania, która okolica, struktura jest źródłem dysfunkcji

Np.:  w trakcie testu palce-podłoga można poprosić pacjenta o wykonanie wyprostu oraz zgięcia w odcinku szyjnym. Jeśli ruch szyi wpływa na dolegliwości w odcinku L/S to należy podejrzewać, że struktury neurodynamiczne są zaangażowane w badany problem

Dzięki FD uzyskuje się również przyspieszenia badania

4) Ponowne przemyślenie planu (new plan?)

Jeśli różnicowanie okazało Nam na inne struktury zaangażowane w problem, można zmienić wstępną hipotezę i w dalszej części badania sprawdzić inną okolicę.

5) Ruchy czynne (active tests)

Badanie wykonuje się w pozycji stojącej, stopy pacjenta na szerokość stóp terapeuty

Dla odcinka lędźwiowego są to globalne ruchy:

  • F (zgięcia) – test palce podłoga;
  • LF (zgięcia bocznego) – odległość do szpary stawu kolanowego;
  • E (wyprost);
  • Rot (rotacje).

W specyficznym dla metody Maitlanda zapisie badania bierze się pod uwagę:

  • kierunek ruchu: F, E, LF (R)(L) oraz Rot(P)(L);
  • zakres ruchu

– F (cm do podłogi)

DSC_0018

– LF (w stopniach lub cm do szpary stawu kolanowego)

– Rot. (w stopniach)

  • symptomy „√” jest OK,  objaw 1 ❶;
  • jakość ruchu I, II, III, IV stopień.

Przykładowy zapis: Rot(L) 60°, IV-, ❶   –>  Rotacja w lewo 60°, przy docisku w stopniu IV-, pojawia się 1    objaw

6) Testy w razie potrzeby (If neccesary tests)

Jeśli ruchy czynne nie wywołały objawów, wykonuje się inne testy, które sprowokują objawy i pozwolą uzyskać ważne informacje „*”

  • ruchy czynne z dociskiem  – ogólnym lub zlokalizowanym – stopniowanie -IV, IV, IV+;

DSC_0023

  • ruchy łączone – kombinacje ruchów:

– podwójne lub potrójne

– kwadrant (P) –> F+LF (P) + Rot (P)

  • ruchy powtarzane;
  • ruchy szybkie;
  • ruchy utrzymywane;

Dobór testów jest zależny od dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta.

7) Testy dodatkowe (jeśli potrzebne)

W tym miejscu wykonuje się inne testy uzależnione od objawów oraz wiedzy fizjoterapeutycznej:

  • badanie neurologiczne, w którym sprawdza się:

– czucie dermatomalne;

– siłę poprzez mięśnie wskaźnikowe oraz

– odruchy.

  • można sprawdzić objawy z OUN:

– objaw Babińskiego;

– klonusy;

– tonus mięśniowy.

  • testy siły i długości mięśni;
  • testy niestabilności.

8) Testy Neurodynamiczne (ND)

– pozycja wyjściowa jest zawsze standardowa (wszelkie zmiany należy zanotować);

Przed testem:

– należy spytać o PP i aktualne objawy;

– sprawdzić ruchomość stawów;

– zacząć od sprawdzenia strony zdrowej;

Główne testy jakie można wykonać sprawdzając powiązanie ND z problemem pacjenta to:

  • test PNF (passive neck flexion);
  • test SLR (straight – leg – raise);

DSC_0029

  • test SLUMP „zwieszenia”;
  • test PKB (prone knee band).

9) Bierne fizjologiczne ruchy międzykręgowe PPIVM (passive physiological intervertebral movements) łącznie z ponownym badaniem

Celem jest ocena fizjologicznej ruchomości segmentarnej kręgosłupa

  • ocenia się ból P (pain), opór R (resistance) oraz obronny skurcz mięśni S (spasm);
  • przy podejrzeniu niestabilności bierne fizjologiczne ruchy miedzy kręgowe (PPIVM) wykonuje się przed biernymi dodatkowymi ruchami międzykręgowymi (PAIVM).

DSC_0048

10) Palpacja

Palpacja ma na celu lokalizację objawów, wyczucie zmian w tkankach, potwierdzenie postawionych hipotez.

Ocenia się m.in:

  • skórę:

– jej temperaturę;

– czy występuje pot na skórze.

– przesuwalność skóry: fałd Kiblera, ruch powięzi

  • mięśnie:

–  powierzchowne;

– głębiej położone;

– wyszukuje napięcia, stwardnienia, atrofie, punkty spustowe.

  • kości

– ich wzajemne ustawienie;

– sprawdza ustawienie wyrostków kolczystych w 2 płaszczyznach.

  • więzadła:

– nadkolcowe;

– międzykolcowe.

11) Bierna międzykręgowa gra stawowa  PAIVM (passive accesory intervertebral  movements) łącznie z ponownym badaniem

Grę stawową wykonuje się zazwyczaj po palpacji. PAIVM  pozwala zlokalizować najbardziej „rzucający się w oczy” segmenty, którymi trzeba się zająć w pierwszej kolejności;

Badanie gry stawowej rozpoczyna od testu sprężynowania płaską dłonią (Flat-handed Springing Test)
Celem jest uzyskanie ogólnej informacji o ruchomości kręgosłupa;

Następnym krokiem jest wykonanie PAIVM’S ze stopniowaniem siły:
Z 1/3 siły –> 2/3 siły –> 3/3 siły, cały czas pytając objawy;

– jeśli został odnaleziony problematyczny obszar nie zwiększa się już siły nacisku;

– następnie analizuje się diagram ruchowy, aby stwierdzić czy jest to problem P,R czy S;

 

Dla odcinka lędźwiowego możliwe ruchy dodatkowe przedstawiono w tabeli [Petty]:

Obraz111

DSC_0051

DSC_0052

12) 1 terapia łącznie z ponownym badaniem

Badanie płynnie przechodzi w terapię. Jeśli badanie + próbna terapia pomogła należy ją kontynuować. W Koncepcji Maitland większość technik do badania jest również technikami leczniczymi. Terapia uzależniona jest od Naszych Hipotez, co do źródła problemu.

Po każdej technice sprawdza się zmianę „*”, aby stwierdzić, czy:
jest lepiej? kontynuuje się terapię danej okolicy tą samą techniką;
jest tak samo? Zaczynamy się zastanawiać? Może inna przyczyna, może za mała siła lub zła technika?;
jest gorzej? Nikt nie chce żeby dolegliwości się zwiększały, ale dla Nas jest to cenna informacja, że pracowaliśmy na strukturze, która jest źródłem problemu. Zastanawiamy się: może za duża siła? Może inna technika?

Jakie techniki lecznicze można zastosować?
Koncepcja Maitland nie zamyka się na inne terapie. Oprócz technik charakterystycznych dla niej można wykorzystać wszystkie techniki jakie zna fizjoterapeuta.

13) Testy przesiewowe (screeening) dla innych stawów (zazwyczaj od 2, 3 terapii)

Są to testy połączone z „mini terapią” danej okolicy, które w szybki sposób sprawdzają, czy dana okolica / struktura są powiązane z problemem pacjenta

Dla odcinka lędźwiowego sprawdza się:

– ruchy czynne zgięcie i wyprostu,

– (P) i (L) Kwadrant czyli F+ LF+ Rot w tę samą stronę,

– PAIVM’s,

– po czym następuje powtórna ocena „*”

14) Instrukcja dla pacjenta

Po terapii:
– informujemy pacjenta m.in.: o skutkach ubocznych np.: że ból może się zwiększyć , jednak jest to normalna reakcja pozabiegowa.
– prosimy pacjenta, aby obserwował swoje dolegliwości i oceniane parametry (***)
– informujemy pacjenta na temat jego dolegliwości, dzięki temu będzie chętniej współpracował. M.in. wskazówki ergonomiczne, jak radzić sobie z bólem, pozycje odciążające itp.; 1 ćwiczenie do domu – ale nie na pierwszej wizycie, żeby sprawdzić, jak czuł się po terapii
1 ćwiczenie – 1 wizyta.
– ma być proste, bezpieczne i dawać pozytywne rezultaty;
– na kolejnej sesji sprawdzamy czy pacjent dobrze je wykonuje, jeśli tak to albo utrudniamy albo dodajemy nowe
Pytamy czy jest w stanie wykonywać takie ćwiczenie w domu, pracy.

 

Piśmiennictwo:

  1. Wiessner R., Bucher-Dollenz G., Podręcznik do Kursu IMTA, Poziom 1, kurs podstawowy;
  2. Banks K. & Hengeveld E. ,Terapia Manualna według Maitlanda, 2013;
  3. Petty N. Badanie i ocena narządu ruchu, 2010;
  4. Wroński Z. Badanie według Koncepcji Maitland Praktyczna Fizjoterapia & Rehabilitacja.
  5. http://www.ortokursy.pl/materialy-dla-uczestnikow

 

Opracował

Piotr Paszkowski

Gabinet Fizjoterapii i Masażu FizjoDuet